سیستم اعلام حریق و اطفا حریق
اعلام حریق
سیستم اعلام حریق به گونه ای طراحی شده است تا در شرایط اضطراری هشدار دهد که باید برای محافظت از خودمان ، کارکنان و عموم مردم اقدامات لازم ر اانجام دهیم. سیستم های اعلام حریق در دفاتر ، کارخانه ها و ساختمان های عمومی وجود داشته و بخشی از زندگی روزمره ما محسوب می شوند که اغلب به غیر از مواقع اضطراری نادیده گرفته می شوند. صرف نظر از روش بازرسی اگر زنگ خطر به صدا درآید ، آژیر به افرادی که در ساختمان حضور دارند هشدار می دهد که خطر آتش سوزی وجود داشته و باید با سرعت ساختمان را ترک کنند.
سیستم اعلام حریق همچنین ممکن است دارای یک سیستم سیگنال از راه دور باشد که می تواند از طریق ایستگاه مرکزی به آتش نشانی هشدار دهد.
مراحل بازرسی سیستم اعلام حریق :
- سیستم اعلام بررسی می گردد تا اطمینان حاصل شود که کلیه استانداردهای سرویس و شرایط رعایت شده اند
- شناسایی شرایط خسارت آور بالقوه که ممکن است عملکرد قطعات مکانیکی / الکتریکی را تحت تاثیر قرار دهد
- بررسی هر گونه تغییر و یا اصلاحات در سیستم اعلام حریق و تغییر در کارکرد از آخرین بازدید انجام شده
- بررسی وضعیت عمومی و آزمایش عملکرد پانل های اعلام حریق اصلی و از راه دور
- بررسی و آزمایش ردیاب دود و گرما
- بررسی و آزمایش تمامی نواحی آن ساختمان
- بررسی و اندازه گیری تمامی باطری ها
- بررسی تمامی تقویت کننده های خروجی و آزمایش فعال سازی آن ها
- بررسی و تست تمام کلیدهای جریان و زنگ هشدار پایین بودن سطح فشار
- بررسی کنید که در صورت لزوم ، تمام سیگنال ها توسط ایستگاه مرکزی یا شرکت نظارت دریافت می شود
- مطابق دستورالعمل های ذکر شده بر روی دستگاه ، ردیاب ها را تمیز کنید
- مدار ردیاب های گرمای غیر قابل ترمیم را از طریق شبیه سازی عملکرد الکتریکی در اتصال سیم کشی آزمایش کنید
- تست عملکردی را در تمام دستگاه های قابل تنظیم گرما انجام دهید
- تمام سوپاپ ها و سوئیچ های کنترل نظارت شده را بازرسی و امتحان کنید
- دستگاه های مورد نیاز را برچسب گذاری کرده و کلیه نگهداری سوابق لازم را انجام دهید
- گزارش کاملی از بازرسی تهیه می گردد
بررسی اولیه سیستم اعلام حریق
سیستم های اعلام حریق باید در هر زمانی ( حتی در موقع نصب و بعد از آن ) به صورت مداوم بررسی شوند. بررسی های اولیه در زمان نصب ، تایید می کند که آیا نصب سیستم اعلام حریق مطابق با دستورالعمل و تمامی استانداردهای لازم بوده است یا خیر! این بررسی همچنین مشخص می کند که سیستم عملکرد صحیح دارد. پس از انجام بررسی های لازم مهندس باید یک دفترچه جامع را به صاحب ساختمان یا مدیر ارائه دهد و نوع آزمایشاتی را که انجام شده است در آن ذکر شده باشد.
بررسی های دوره ای سیستم اعلام حریق
بازرسی های سالانه سیستم اعلام حریق باید همیشه توسط تکنسین های دارای مجوز انجام شود. سیستم های دارای ایراد هر شش ماه یکبار باید بررسی گردند. بسته به اندازه ساختمان شما ، ممکن است لازم باشد که بازرسی های ماهانه را برنامه ریزی کنید. به عنوان مثال در یک ساختمان بزرگ ، تکنسین های دارای مجوز بخشی از سیستم اعلام حریق شما را به طور ماهانه آزمایش کرده و هر بار یک منطقه مختلف سیستم را بررسی می کنند. عوامل مختلفی می تواند بر عملکرد سیستم ردیاب دود و توانایی عملکرد آن در سطح بهینه تاثیر بگذارد. برخی از عواملی که همیشه باید در بررسی و نظارت سیستم ها در نظر داشته باشید به شرح زیر هستند :
- گرد و خاک موجود در اطراف سیستم
- هر گونه خرابکاری و یا دستکاری سیستم
- عدم نظارت بر اتصالات سیستم
- نصب نادرست
- قرار گرفتن در معرض محیط در برابر دما ، رطوبت و ولتاژ
- افزایش طول عمر سیستم
قسمت اصلی این سیستم ” پنل کنترل هشدار آتش سوزی ” است. این پنل قسمت مرکزی همه سیگنال های ردیابی سیم کشی شده است که شرایط وضعیت فعلی را برای کاربران مشخص می کند. این واحد همچنین جهت شبیه سازی زنگ هشدار برای استفاده در روال آتش سوزی و تخلیه ساختمان استفاده می شود ، بنابراین همه کارکنان می دانند در صورت بروز آتش سوزی واقعی چه اقداماتی انجام دهند. صرف نظر از روش بازرسی اگر زنگ خطر به صدا درآید ، آژیر به افرادی که در ساختمان حضور دارند هشدار می دهد که خطر آتش سوزی وجود داشته و باید با سرعت ساختمان را ترک کنند.
انواع ردیاب های سیستم اعلام حریق :
در مرکز سیستم اعلام حریق دستگاه های ردیابی زیادی ( از ردیاب های پیشرفته دود هوشمند گرفته تا واحدهای شیشه شکن ساده دستی ) وجود دارد ، تنوع آن ها بسیار زیاد بوده اما عمدتا به دسته بندی های زیر تقسیم می شوند :
- ردیاب حرارتی
- ردیاب دود
- ردیاب مونواکسید کربن
- ردیاب چند حسگری
- نقاط تماس دستی
ردیاب حرارتی سیستم اعلام حریق :
اگر دما بیشتر از حد معین شده باشد و زنگ خطر به صدا درآید ، ردیاب حرارتی می تواند بر پایه دمای ثابت و یا نرخ میزان تغییر دما کار کند. معمولا ردیاب های حرارتی به روشی مشابه فیوز الکتریکی کار می کنند. این ردیاب ها دارای آلیاژ یوتکتیکی ( در مورد فلز و آمیزه های فلزی – قادر به گدازش با کمترین حرارت ممکن ) هستند که به گرما حساس بوده و با رسیدن به دمایی معین ، آلیاژ از یک جامد به مایع تبدیل شده و باعث به صدا در آمدن زنگ خطر می شود.
ردیاب دود
به طور کلی این دسته از ردیاب های سیستم اعلام حریق به سه دسته تقسیم می شوند :
- یونیزاسیون
- پراکندگی نور
- تحت الشعاع قرار دادن نور
ردیاب مونو اکسید کربن سیستم اعلام حریق
این دسته از ردیاب ها که به عنوان ردیاب آتش سوزی CO نیز شناخته شده اند ، ردیاب های الکترونیکی هستند که از طریق تشخیص سطح کربن مونو اکسید موجود در هوا وقوع آتش سوزی را نشان می دهند. مونوکسید کربن گاز سمی است که از طریق احتراق تولید می شود. این ردیاب ها همانند سنسورهای موجود در خانه هستند ، با این تفاوت که بسیار حساس تر بوده و با سرعت بالاتری عکس العمل نشان می دهند.
ردیاب چند حسگری
ردیاب های چند حسگری ورودی را از سنسورهای بصری و گرمایی گرفته و ترکیب کرده و آنها را با استفاده از الگوریتم پیچیده ای که درون مدار ساخته شده است ، پردازش می کنند. این دسته از ردیاب ها به گونه ای طراحی شده اند که در برابر طیف گسترده ای از آتش سوزی ها حساس باشند.
نقاط تماس دستی
این ردیاب سیستم اعلام حریق وسیله ای است که به پرسنل این امکان را می دهد تا با شکستن عنصر شکننده روی حلقه ، زنگ خطر را به صدا در آورند.
عملکرد سیستم اعلام حریق چگونه است ؟
سیستم اعلام حریق یک سیستم فعال در برابر آتش سوزی است که تمام ماژول های اعلام حریق در داخل ساختمان را کنترل می کند. این سیستم شامل دستگاه های زنگ هشدار دهنده ( ردیاب دود و حسگرهای حرارتی ) ، لوازم هشدار دهنده ( آژیر و یا لوازمی که صداهای بلند تولید می کنند ) ، واحدهای کنترل آتش ( سیستم آب پاش و یا سیستم اطفا حریق ) ، منبع تغذیه و سیم کشی می باشد. اکنون ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که عملکرد سیستم اعلام حریق چگونه است ؟! سیستم اعلام حریق می تواند به طور خودکار توسط ردیاب های دود ، حرارتی یا دستی تنظیم شود. این سنسورها قرار است سطح خاصی از گرما یا دود را که می تواند نشانه آتش باشد ، تشخیص دهند.
اکثر مواقع زنگ یا آژیر برای افرادی که مشکل شنوایی دارند ، مجهز به چراغ های چشمک زن بوده تا ساکنین ساختمان متوجه وقوع آتش سوزی شوند. به منظور درک واقعی نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق ، باید بیشتر با اجزای سیستم آشنا شوید. در سیستم اعلام حریق همیشه یک ردیاب دود جهت تشخیص دود یا آتش وجود دارد. به طور کلی دو نوع ردیاب دود موجود است : ردیاب های نوری و یونیزاسیون. ردیاب های دود نوری از طریق سنسورهای نور ( چراغ مادون قرمز ) دود را تشخیص می دهند. هنگامی که ذرات دود از داخل مسیر ردیاب های نوری عبور می کنند ، نور پراکنده شده و زنگ هشدار به صدا در می آید. در ردیاب های یونیزاسیون اگر ذرات دود وارد محفظه ردیاب شود ، یونیزاسیون هوای داخل محفظه را کاهش داده و آژیر به صدا در می آید.
یادآوری های ایمنی در مورد سیستم اعلام حریق :
- بررسی ماهانه سیستم های اعلام حریق = جهت بررسی عملکرد صحیح دستگاه ، هر ماه باید آزمایشات و بررسی های لازم صورت گیرد. بیشتر ردیاب های دود دارای دکمه تست هستند که با روشن شدن چراغ و یا به صدا در آمدن زنگ هشدار به شما اطلاع می دهند که ردیاب به درستی کار می کند.
- هر 10 سال یکبار ردیاب ها را تعویض کنید = طول عمر اکثر ردیاب ها 10 سال است و پس از آن باید حتما آن ها را تعویض کنید. به عنوان بهترین روش ، تاریخ نصب هر ردیاب را بنویسید.
- هر سال باطری سیستم اعلام حریق را تعویض کنید = برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم ، حداقل دو بار در سال باطری ها را عوض کنید.
- ردیاب ها را تمیز نگه دارید = اطمینان حاصل کنید که ردیاب شما عاری از هر گونه گرد و غبار ، خاک ، رنگ و ذرات دیگری است که ممکن است مانع از ردیابی آتش و هشدار دادن به شما شود. حداقل یک بار در سال تمام سیستم را تمیز کنید.
علت اهمیت نصب سیستم اعلام حریق چیست ؟
- سیستم های سرویس هشدار و نظارت اعلام حریق در برخی از ساختمان ها تحت نظارت قانون مورد نیاز است.
- سیستم های هشدار در درجه اول برای هشدار دادن به ساکنین برای وقوع آتش سوزی طراحی شده اند تا بتوانند با خیال راحت آن منطقه را تخلیه کنند.گ
- عملکرد و تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق بسیار تاثیرگذار بوده و یکی از بهترین دستگاه های محافظت از جان انسان ها محسوب می شود.
- عدم استفاده از این هشدار اولیه ، به دلیل عملکرد ضعیف سیستم هشدار خودکار آتش سوزی ، جان مردم را به خطر می اندازند.
- در صورت بروز آتش سوزی ، سیستم های اعلام حریق برای هشدار سریع به ساکنین ساختمان ها از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.
- سیستم هایی که به درستی نصب نشده یا نگهداری نشده اند ممکن است باعث فعال شدن زنگ هشدار ناخواسته شوند. این امر تاثیر منفی بر پاسخ سرنشینان به هشدارهای واقعی دارد و در نتیجه اثربخشی آنها را کاهش می دهد.
سیستم اطفا حریق چیست ؟
سیستم اطفا حریق یک عبارت رایج برای سیستم هایی است که از وسایل مختلف برای فرو نشاندن و خاموش کردن آتش سوزی داخل انواع ساختمان استفاده می کند. وسایل مورد نیاز برای اطفا حریق بسیار متنوع است ، اما همه آنها با یک یا بیشتر از 3 عامل ایجاد آتش سوزی مبارزه می کنند : اکسیژن ، سوخت و گرما.
رایج ترین سیستم های اطفا حریق عبارتند از :
- سیستم آب پاش = لوله هایی مجهز به آب پاش که قطرات آب را با سیستم جریان آب Q<1000 لیتر در دقیقه ( Q = سرعت حجمی جریان آب ) و فشار آب H<12 بار فراهم می کنند.
- سیستم مه آب = لوله هایی با نازل آب – مه که قطرات آب را با سیستم جریان آب Q<200 لیتر در دقیقه و فشار آب H<150 بار فراهم می کنند.
- استفاده از لوله آب آتش نشانی = شلنگ دستی برای خاموش کردن آتش
- استفاده از شیر آتش نشانی = در اکثر مناطق شهری با استفاده از سرویس آب شهری این امکان را برای آتش نشانان فراهم می کند تا با وصل کردن به منبع آب امکان اطفا حریق فراهم گردد.
- سیستم کف = سیستمی که با وصل کردن مواد شوینده کف دار به آب امکان اطفا حریق را فراهم می کند. این سیستم در واقع ترکیبی از آب ، کف و هوا است. نسبت مخلوط این سه ماده بستگی به کاربرد آن دارد.
- سیستم گاز = سیستمی که از گازهای بی اثر مانند هالون ، دی اکسید کربن و غیره استفاده می کند.
- استفاده از مواد شیمیایی = سیستمی که به دو صورت خشک و خیس انجام می شود. در سیستم خشک از مواد شیمیایی همچون سدیم ، پتاسیم بی کربنات ، آمونیوم فسفات و غیره برای اطفا حریق استفاده می شود. در سیستم خیس از انواع ترکیبات شیمیایی ویژه استفاده می شود.
سیستم اطفا حریق به روش آب پاش
این سیستم یک سیستم اطفا حریق اتومات است که وظیفه اصلی آن خاموش کردن سریع آتش پس از تشخیص می باشد. در عین حال ، سیستم آبپاش یک پیام اضطراری را به یک مکان از پیش تعیین شده مانند یک مرکز پاسخگویی اضطراری منطقه ای ، ارسال می کند. سری های آبپاش تکی به سیستم منبع آبرسانی متصل شده ، نسبت به دمای بالا واکنش نشان داده و شروع به پاشیدن آب به داخل اتاق می کنند. این سیستم برای هر یک از موارد زیر مناسب است :
- امکانات صنعتی
- ساختمان های اداری و تجاری
- انبارها
- مناطق ساختمان سازی
- محوطه های زیرزمینی ( تونل ، پناهگاه ، پارکینگ )
- ساختمان های عمومی ( بیمارستان ها ، مراکز درمانی ، سالن های اجتماعات )
سیستم مه آب
سیستم مه آب یک سیستم ضد حریق است که از اسپری های بسیار ریز آب استفاده می کند. قطرات کوچک آب به غبار آب اجازه می دهد آتش سوزی را کنترل کند ، فرونشاند و یا خاموش کند :
- شعله و گازهای اطراف آن را از طریق تبخیر خنک می کند.
- جا به جایی اکسیژن توسط تبخیر
- کاهش گرمای تابشی به واسطه قطرات کوچک آب
اثربخشی این سیستم در مهار آتش بستگی به مشخصات لوله همچون میزان پخش قطرات آب ، چگالی شار ( شار برحسب سانتی متر مربع یا برحسب هر واحد سطح سنجی دیگر اندازه گیری می شود ) و مکانیک حرکت لوله و عوامل دیگری همچون شدت و میزان آتش و شرایط تهویه دارد.
سیستم اطفا حریق با گاز
این سیستم یک سیستم خاموش کننده آتش است که به کمک عوامل خاموش کننده بر پایه گاز از طریق جا به جایی اکسیژن ( کاهش میزان اکسیژن ) و یا اثرات فیزیکی ( استخراج گرما ) آتش را خاموش می کند. توجه داشته باشید که این سیستم فقط برای اطفا حریق طراحی شده است ، نه فرو نشاندن آتش! این سیستم اطفا حریق در واقع زمانی به کار برده می شود که سیستم های خاموش کننده آتش بر پایه آب ، کف و پودر موثر نباشند و یا خسارت قابل توجهی ایجاد کنند. این سیستم هیچ تاثیر منفی در سیستم های الکتریکی همچون سرورها و غیره ندارد.
اطفا حریق با کف
سیستم اطفا حریق فوم به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود :
- سیستم اطفا حریق فوم هوا
- سیستم اطفا حریق فوم مواد شیمیایی
سیستم اطفا حریق با کف مواد شیمیایی تقریبا منسوخ شده و عموما با سیستم آتش نشانی فوم هوا جایگزین شده است. اطفا کریق با کف و هوا در درجه اول برای مایع های قابل اشتعال در نظر گرفته شد و در آژانس ها ، تولید کنندگان و محل نگهداری مواد منفجره و احتراق نصب شده است. این سیستم شامل منبع آب ، پمپ آتش ، کنسانتره فوم هوایی ، نسبت ، سازنده فوم ، پانل کنترل خروجی فوم تفکیک شده ، لوله ، سیم برق و غیره است. انواع خروجی تخلیه فوم برای مقابله با هر نوع خطرات ، شرایط مکانی و غیره ارائه شده است. در ادامه به انواع کنسانتره فوم می پردازیم :
- کنسانتره فوم پروتئین : با آب رقیق می شود تا بسته به نوع آن 3% الی 6% محلول ها تشکیل شود و به طور کلی فقط برای آتش سوزی های نفت خام استفاده می شود.
- کنسانتره فوم فلورپروتئین : بسیار شبیه به کنسانتره فوم پروتئین است. همچنین ممکن است یک مانع از تبخیر غشا بر روی سطح سوخت مایع ته نشین کند. بسته به نوع آن محلول 3% تا 6% با آب رقیق می شود و برای نفت خام یا فرآورده های نفتی تصفیه شده که نیازمند درجه حفاظت بیشتری هستند ، استفاده می شود.
- کنسانتره فوم یک نوع خاصی از الکل : فومی را تشکیل می دهد که یک سد نامحلول در ساختار حباب است که در برابر خراب شدن در رابط روکش سوخت و فوم مقاومت می کند. این ماده برای مقابله با آتش سوزی ها در محلول آب و برخی مایعات و حلال های قابل اشتعال یا احتراق پذیر که برای فوم های معمولی مخرب هستند ، استفاده می شود. عمدتا برای محافظت از تانکرهای شیمیایی روی ناوگان استفاده می شود.
- کنسانتره فوم مصنوعی : شامل AFFF و کنسانتره فوم انبساط متوسط و زیاد برای تولید فوم و یا نسبت حجم فوم به محلول 20:1 تا تقریبا 1000:1. قابل استفاده برای محافظت های محلی و اتاق موتورخانه.
مهندسان مشاور شرکت خدماتی آس بسته به نوع ساختمان ( تولیدی ، اداری ، مسکونی ) ، خطرات احتمالی ، آسیب های فیزیکی بالقوه که تجهیزات اطفا حریق ممکن است ایجاد کنند ، سیستم مناسبی را برای انجام این کار انتخاب می کنند.
کپسول های آتش نشانی را باید حداقل ماهی یکبار بررسی کنید ، زیرا سرویس و نگهداری سیستم اطفا حریق از اهمیت بالایی برخوردار است. در این روند باید اطمینان حاصل کنید که :
- کپسول ها توسط هیچ شی دیگری مسدود نشده باشند ، زیرا در مواقع اضطراری باید دسترسی سریعی به آن ها داشته باشید.
- سطح فشار در محدود توصیه شده قرار داشته باشد. در کپسول های مجهز به گیج ، سوزن باید در ناحیه سبز قرار داشته باشد ، نه خیلی بالاتر و نه خیلی پایین تر.
- نازل و سایر قسمت ها به هیچ وجه مسدود نباشند.
- پین و تپانگر مهر و موم شده ، صدمه ای ندیده باشند.
- هیچ نوع تو رفتگی ، سایش ، خوردگی ، زنگ زدگی و رسوبات شیمیایی وجود نداشته باشد. هر نوع مواد شیمیایی خورنده ، روغن ، آشغال و غیره را که ممکن است جلوی کپسول ها قرار داشته باشند را پاک کنید.
- هر چند سال یکبار باید فشار سیستم اطفا حریق بررسی شود تا اطمینان حاصل شود سیلندر سالم است ( این فرآیند هیدرواستاتیک یا آب ایستا شناسی = بخشی از فیزیک که با فشار و همسنگی آبگونه ها سر و کار دارد ، نامیده می شود ).
- در صورتی که کپسول ها خراب شده اند و یا نیاز به شارژ مجدد داشته باشند ، بلافاصله آن ها را تعویض کنید!
هنگام استفاده از کپسول آتش نشانی برای خاموش کردن انواع آتش ، مراقب باشید که بیش از حد به آتش نزدیک نشوید زیرا هر لحظه ممکن است انفجار رخ دهد. برخی از رایج ترین مزایای کپسول های آتش نشانی خشک عبارتند از :
- قابلیت خاموش کردن سریع و قوی آتش
- همه کاره بوده و در بسیاری از انواع آتش سوزی قابل استفاده هستند
- کم حجم بوده و فضای زیادی را به خود اختصاص نمی دهند
- نسبت به سایر کپسول ها ارزان است
- امنیت بالا و قابل ساتفاده در آتش سوزی های الکتریکی
عوامل موثر در انتخاب سیستم های اطفا حریق :
نگهداری مناسب و منظم تضمین می کند که سیستم های اطفاء حریق یک ساختمان یا تاسیسات آنگونه که باید عمل می کنند. هر یک از روش های اطفا حریق مزایای بالقوه منحصر به فرد خود را دارد. نکته مهم اولویت بندی این فواید است. در ادامه به موثرترین عوامل در انتخاب این سیستم می پردازیم :
- مقرون به صرفه بودن
- همساز با محیط زیست
- انعطاف پذیری طراحی
بازدید سیستم اعلام حریق شامل موارد زیر می باشد :
- بازدید از پنل اعلام حریق
- بازدید از دتکتورها
- بازدید از آژیرها
- بازدید از شستی ها
- تست سیستم اعلام حریق
بازدید سیستم اطفاء حریق شامل موارد زیر می باشد :
- بازدید از بوستر پمپ های آتش نشانی
- بازدید از قرقره های هوزریل
- بازدید از لوله های نواری
- تست شیر تخلیه
- تست سیستم اطفاء
