سیکلمه یا سیکلامن
گیاهشناسی عمومی سیکلامن
از قسمتی از گیاه سیکلامن که با نام غده شناخته می شود ، ریشه و گلها میرویند. در اغلب گونه ها برگها در پاییز شروع به رشد میکنند در طی زمستان به زندگی خود ادامه میدهند و در بهار از بین میروند. سپس گیاه وارد دوره رکود میشود. بنابراین در بسیاری از انواع این گیاه ، در فصل تابستان شاهد رشد این گیاه نخواهیم بود زیرا این گیاه در حال استراحت است
فصل گلدهی سیکلامن در بین گونه های مختلف آن متفاوت است. هر گل ساقه گل مخصوص خود را دارد که در قسمت انتهایی ۱۸۰-۱۵۰ درجه به طرف پایین خم میشود اما گلبرگها به سمت بالا رشد میکنند و همین مسئله موجب زیبایی منحصر به فرد گلها میشود. گلها ۵ گلبرگ دارند و گلبرگها گاهی در طول خود پیچ میخورند. شکل گلبرگها نیز در گونه های مختلف متفاوت است
از گلها میوه های گرد و با شکل مدور به وجود میاید که حاوی چندین بذر با سطوح چسبنده هستند که در زمان بلوغ قهوه ای رنگ میشوند و دهانه آنها باز شده و بذرها را آزاد میکنند
فصل خواب (استراحت) سیکلامن
تمام انواع سیکلامن ها یک دوره فصل استراحت یا خواب دارند اما زمان آن در گونه های مختلف این گیاه متفاوت است. معمولا انواعی که بومی نواحی مدیترانه هستند ، برگ این انواع در پاییز جوانه میزنند و در زمستان و بهار فعال هستند و در تابستان به خواب و استراحت فرو میروند
در طی دروان رکود بهتر است که گلدان حاوی غده سیکلامن را در مکانی خنک و نسبتا تاریک قرار داد.دوران خواب غده های سیکلامن معمولا ۳-۲ ماه طول میکشد و در طی این مدت دمای ۱۰-۴ درجه سانتیگراد لازم است. در این دوران نباید گیاه را آب داد اما باید از خشک شدن و سفت شدن خاک نیز جلوگیری کرد تا غده ها از بی آبی چروکیده نشوند و به هیچ عنوان از کود هم نباید استفاده کرد
دوران خواب را می توان بعد از اتمام فصل گلدهی گیاه یعنی اواسط الی اواخر اردیبهشت تا اواسط شهریور ماه بکار برد و با فرارسیدن پاییز و اتمام دوران رکود باید گلدان محتوی غده را به مکانی با نور بیشتر منتقل کرد و آنرا آب داد تا رشد جدید تحریک شود
چگونگی کاشت غده سیکلامن در بستر کاشت
غده های سیکلامن معمولا در زیر بستر کاشت و تقریبا نزدیک به سطح خاک و در عمق ۳-۲ سانتیمتری کاشته میشوند . البته استثنا نیز وجود دارد اصولا عمیق کاشته شدن غده ها از دلایل عدم گلدهی این گیاهان در فصل رشد است
غده ها را باید در زمانی که گیاه در رکود است جابجا کرد . البته جابجایی آنان در زمان رشد فعال گیاه نیز وجود دارد اما به دلیل وجود برگسار و همچنین ریشه های فعال داخل خاک این کار با مشکلات بیشتری همراه است. زیرا باید مراقب باشیم تا به برگسار ریشه و غده آسیب وارد نیاید
در زمان قرار دادن غده در بستر کاشت حتما مراقب باشید تا قسمت انتهایی آن با خاک زیرین در تماس باشد و به اصطلاح غده را برعکس نکارید! معمولا قسمت انتهایی غده کمی صاف تر از قسمت رویین آن (یعنی جایی که ساقه ها در می آیند ) است
نیازهای سیکلامن
آبیاری: در طی فصل رشد و فعالیت گیاه باید به خوبی آبیاری شود. اما بین هر دو آبیاری اجازه دهید تا سطح خاک کمی خشک شود و سپس گیاه را مجددا آب دهید. آبیاری زیاد و خیس و غرقابی شدن خاک گلدان موجب پوسیدن غده درون خاک خواهد شد
همچنین بهتر است که آب از قسمتهای کناری گلدان به گیاه داده شود و آب را در قسمت مرکزی گیاه و بر روی غده نریزید. آبیاری کم گیاه در طی فصل رشد و خشکی کشیدن آن موجب ریزش برگها و یا غنچه های گل خواهد شد
در اواسط پاییز مجددا آبیاری شورع میشود تا خواب گیاه شکسته شود و رشد جدید تحریک شود. جالب اینجا است که برخی از پرورش دهندگان در ابتدای آبیاری غده هایی که قرار است رشد جدید خود را شروع کنند چند قطره مایع ظرفشویی میریزند و اعتقاد دارند که با این کار عمل مرطوب شدن غده بهتر صورت میگیرد
نور: به مکانی پر نور و روشن نیزا دارند. بخصوص در مورد سیکلامن هایی همانند C. Persicum که در طی پاییز الی بهار فعال هستند محیطی پر نور برای رشد لازم است و معمولا مشکل آفتاب سوختگی در این فصول پیش نمی آید زیرا اشعه آفتاب به شدت ماه های گرم نیست
اما به هر حال در ماه های پاییز که گاهی در طی روز ممکن است دمای محیط بالا برود مراقب مشکل تابش نور بیش از اندازه آفتاب و آفتاب سوختگی نیز باشید و گیاه را به دور از نور مستقیم آفتاب نگهدارید. نور کم محیط موجب عدم شکل گیری گلها، ریزش غنچه های گل، کم رنگ شدن برگها و بلند شدن بیش از اندازه دمبرگها خواهد شد
دما:گونه های گل سیکلمن یا مقاوم به سرما هستند یا حساس به سرما. سیکلمن پرسیکوم که گونه مورد تظر ماست تنها سرماهای خفیف را میتواند تحمل کند و بهتر است که در مکانی با دمای روزانه ۱۸-۱۶ درجه سانتیگراد و شبانه ۱۰-۶٫۵ و حداکثر ۱۳ درجه سانتیگراد نگهداری شوند
دمای بیش از ۲۰ درجه میتواند موجب به خواب رفتن گیاه و غیر فعال شدن آن شود. زیرا سیکلامن از جمله نمونه هایی است که در زمستان و بهار فعال است و دوران استراحت آن در تابستان است بنابراین گرم بودن محیط در طی زمستان یا بهار علاوه بر عدم باز شدن گلها و یا ریز شدن بیش از اندازه آنان، موجب رسیدن پیغام اشتباه به گیاه میشود و گیاه زودتر به خواب خواهد رفت
حتی برخی از پرورش دهندگان بیان میکنند که اگر دما بیش از ۱۶ درجه شد حتما باید رطوبت محیط را از طریق استفاده از روش زیر گلدانی حاوی سنگریزه و آب افزایش داد. بدین صورت که یک زیر گلدانی را پر از سنگریزه میکنیم و تا نیمه در آن آب می ریزیم و گلدان حاوی گیاه را بر روی سنگریزه ها قرار میدهیم. البته کف گلدان گیاه به هیچ وجه نباید با آب در تماس باشد. گرمای محیط موجب تبخیر آب شده و به رطوبت هوای محیط میافزاید
خاک: خاک باید زهکش خوبی داشته باشد. از جمله مخلوطهای کاشتی که استفاده میشود می توان به این موارد اشاره کرد: دو قسمت پیت موس+ یک قسمت لوم(یا خاک با کیفیت باغچه)+ یک قسمت شن و یا دو قسمت خاک برگ +یک قسمت شن و یا یک قسمت شن +یک قسمت پیت موس
عدم شکل گیری گلها و یا برگهای ریز و رنگپریدگی برگها نشانه کمبود مواد غذایی است. برای کوددهی میتوان هر ماه یک مربته از کودهای مخصوص گیاهان زینتی البته با نصف غلظت معمول استفاده کرد
کوددهی بیش از اندازه موجب رشد رویشی فراوان برگسار و عدم گلدهی این گیاه خواهد شد. در اثر تغدیه فراوان و اشتباه برگها ممکن است آنقدر متراکم شوند که اصطلاح برگ کلمی به آنان اطلاق میشود
همچنین مصرف بیش از اندازه کود میتواند منجر به ریزش گلهای گیاه شود. تعویض گلدان این گیاه معمولا هر دو سال یکبار مورد نیاز است و در هنگام استراحت و رکود گیاه این کار را انجام دهید
تکثیر: تکثیر سیکلامن از طریق ۱- کشت بذر ۲- تقسیم بخش ژوخهای ۳- تکثیر سیکلامن از طریق برگ
بذرها را میتوان بعد از رسیدن و قهوه ای شدن میوه ها و باز شدن آنان ، از میوه ها در آورد و قبل از سرد شدن هوا و در بستری سبک (به عنوان مثال مخلوط کاشت حاوی پیت موس) در عمق ۰٫۵ سانتیمتری کاشت. در واقع هر مقدار که بذر تازه تر باشد درصد جوانه زنی آن نیز بیشتر است
بستر کاشت باید در تاریکی و به خوبی مرطوب نگهداشته شود تا بذرها جوانه بزنند. توجه کنید که بذرها را نباید عمیق کاشت و همچنین بذرهای سیکلامن به تاریکی برای جوانه زنی نیاز دارند . بنابراین باید بستر کاشت را در مکانی تاریک گذاشت تا به جوانه زنی کمک شود
مرطوب کردن بذرها به مدت ۱۲ساعت به جوانه زنی آنها کمک میکند . جوانه زنی بذرها با وجود دمای ۱۵٫۵-۱۲٫۷ درجه سانتیگراد در حدود ۶۰-۳۰روز و در برخی از گونه های دیگر این گیاه در حدود ۱۰-۶ هفته طول میکشد
گیاهان کوچک را زمانی که ۴-۳ برگ دارند می توان از بستر کاشت اولیه به بستر کاشت دوم منتقل کرد. یعنی گیاهان جوان را در گلدانهایی کوچک به شکل مستقل از دیگران کاشت. با ادامه رشد گیاهان جوان میتوان از برنامه کوددهی هر ماه یک مرتبه البته با نصف غلظت معمول استفاده کرد. تولید گیاه گلدار از طریق کاشت بذر سیکلامن نیز در حدود ۱۵-۹ ماه به طول میکشد
تقسیم غده روش دیگر تقسیم این گیاه است. البته هر غده باید حاوی جوانه باشد تا این جوانه بعد بتواند رشد کند و برگسار را شکل دهد. تقسیم غده در زمان رکود و استراحت گیاه انجام میگیرد
